Bar mieszczański

Kalendarium historii miasta

Najważniejsze wydarzenia z historii Lublina.

VI-VII w.

Kształtowanie się ośrodków osadniczych późniejszego Lublina na wzgórzach : Czwartek, Zamkowym, Staromiejskim, Grodzisku na Kalinowszczyźnie i Żmigród. Wg legendy pierwotny Kościół na Czwartku miał być zbudowany jeszcze w X wieku na miejscu zburzonej świątyni pogańskiej.

poł. XII w.

Na Wzgórzu Zamkowym obwarowanym drewniano-ziemnymi umocnieniami rezydował kasztelan będący przełożonym grodu i dowódcą jego załogi wojskowej; do końca XIV wieku kasztelanie były najważniejszymi jednostkami administracyjnymi i wojskowymi w państwie.

1198 r.

Wzmiankowany jest archidiakon lubelski, co jest dowodem na to, iż Lublin był już wówczas siedzibą archidiakonatu – jednostki administracji kościelnej obejmującej kilkanaście do kilkudziesięciu parafii. W późniejszym okresie archidiakonaty podzielone zostały na dekanaty.

II poł. XIII w.

Wzniesienie najstarszej zachowanej murowanej budowli w Lublinie – późnoromańskiej wieży mieszkalno-obronnej na Wzgórzu Zamkowym. Nie jest znany fundator tej budowli, jej powstanie przypisywane jest Bolesławowi Wstydliwemu.

1253 r.

Wzmiankowani są przebywający w Lublinie Dominikanie. Obecność Dominikanów świadczy o rozwoju ośrodka miejskiego w Lublinie – zakonnicy ci utrzymujący się z jałmużny, których głównym zadaniem było głoszenie kazań, byli aktywni głównie w dużych ośrodkach miejskich. Znane średniowieczne przysłowie mówi: Bernardus valles, montes Benedictus amabat, Oppida Franciscus, celebres Dominicus urbes (Bernard doliny, Benedykt wzgórza ukochał, Franciszek miasteczka, a Dominik miasta) – Cystersi osiedlali się w dolinach, Benedyktyni na wzgórzach, Franciszkanie w małych miastach, Domikanie w dużych osrodkahc miejskich. Dominikanie osiedli w Lublinie przy wzmiankowanym przez Długosza oratorium pw. Św. Krzyża. W XIV w. z fundacji króla Kazimierza Wielkiego wybudowany został murowany kościół. Klasztor budowany był etapami od XIII do XVII w.

1282 r.

Wg tradycji w tym roku miało miejsce ufundowanie gotyckiego kościoła parafialnego pw. św. Michała na Wzgórzu Staromiejskim, przez księcia krakowsko-sandomierskiego Leszka Czarnego jako votum za zwycięstwo w bitwie nad Jaćwingami (lubelska legenda głosi, iż sam archanioł Michał kazał mu zwyciężyć Jaćwingów w 1282 r.). Kościół istniał do połowy XIX w. Na tzw. Placu po Farze, na miejscu kościoła, na pocz. XXI w. uczytelniono jego plan budując niskie kamienne mury ponad reliktami fundamentów. Część wyposażenia została przeniesiona do innych lubelskich kościołów, m.in. w archikatedrze lubelskiej znajduje się gotycka chrzcielnica pochodząca z tego kościoła.

15.VIII.1317 r.

Książę krakowsko-sandomierski Władysław Łokietek wydał dokument lokacyjny na mocy którego lokację Lublina powierzono wójtowi Maciejowi z Opatowca. Dokument ten, zachowany do dziś, jest najstarszym źródłem pisanym dowodzącym funkcjonowania w Lublinie miasta na prawie magdeburskim.

1342-1370 r.

Król Kazimierz Wielki otacza miasto murami obronnymi z dwiema bramami (Krakowską i Grodzką), furtami i basztami, a także buduje murowany zamek - jego ślady zachowały się na Wzgórzu Zamkowym w postaci przyziemi tzw. Baszty Żydowskiej, funduje też gotycką kaplicę zamkową pw. Św. Trójcy.

1390 r.

Pierwsze wzmianki o istnieniu cerkwi prawosławnej. Brak pewnych danych jak świątynia ta wyglądała i gdzie się znajdowała. Istniejąca do dziś murowana cerkiew prawosławna została zbudowana w latach 1607-1633 i wyświęcona przez metropolitę kijowskiego Piotra Mohyłę. Obecnie jest siedzibą arcybiskupa prawosławnej diecezji lubelsko-chełmskiej.

1412-1426 r.

Budowa kościoła pw. Wniebowzięcia NMP Zwycięskiej jako votum króla Władysława Jagiełły za zwycięstwo w bitwie pod Grunwaldem; kościół powierzono sprowadzonym do Lublina z Gdańska Brygidom i Brygidkom ponieważ wstawiennictwu św. Brygidy król przypisywał swoje zwycięstwo. Świątynia usytuowana została przy jednym z dawnych głównych traktów handlowych: Kraków-Lublin-Wilno.

10.VIII.1418 r.

Ukończenie malowideł w kaplicy Św. Trójcy, ufundowanych przez króla Władysława Jagiełłę. Malowidła bizantyjsko-ruskie, wykonane przez zespół ruskich malarzy pod kierownictwem mistrza Andrzeja, wewnątrz kaplicy i architektura gotycka kaplicy łączą w sobie dwie tradycje chrześcijańskie wschodnią i zachodnią.

II poł. XV w.

Pierwsze wzmianki o obecności Żydów w Lublinie; od I poł. XVI w. Żydzi osiedlali się na północ i północny wschód od Zamku. W II poł. XVI w. gmina lubelska miała już swoje synagogi i uczelnię talmudyczną (jesziwę).

1474 r.

Król Kazimierz Jagiellończyk wyodrębnił z województwa sandomierskiego osobną jednostkę terytorialną - województwo lubelskie, ze stolicą w Lublinie; herbem województwa został wizerunek skaczącego jelenia z koroną na szyi na czerwonym polu.

1506 r.

Zawarcie umowy z rurmistrzem Janem na budowę wodociągów, które doprowadzały wodę z Bystrzycy do publicznych ujęć na Starym Mieście.

ok. 1560 r.

Rozwój masowego ruchu różnowierczego, Lublin stał się jednym z głównych ośrodków kalwinizmu i ruchu ariańskiego w ówczesnej Polsce.

1569 r.

Zawarcie unii polsko-litewskiej, zwanej Unią Lubelską, która powołała do życia Rzeczpospolitą Obojga Narodów; wydarzenie to przedstawił Jan Matejko na obrazie "Unia Lubelska", znajdującym się obecnie na lubelskim zamku.

1575 r.

Jeden z wielkich pożarów Lublina, uwieczniony w opisie pióra lubelskiego rajcy, wybitnego poety polskiego renesansu, Sebastiana Klonowica; spaliły się m.in.: kamienice mieszczańskie, ratusz, mury obronne z basztami i bramami oraz kościoły i klasztory - odbudowa nadała miastu wygląd nowożytny.

1578 r.

Król Stefan Batory powołał do życia Trybunał Koronny w Lublinie, tj. najwyższą instancję sądową dla obszaru Małopolski, z siedzibą w ratuszu; ponieważ sesje trybunalskie trwały niekiedy nawet pół roku - wielu możnych budowało na ówczesnych przedmieściach Lublina swoje pałace i dwory.

1584 r.

12 sierpnia zmarł nagle w Lublinie Jan Kochanowski - wielki poeta renesansu, odwiedzający tu często swoich przyjaciół i bezpośredni obserwator zawarcia Unii Lubelskiej w 1569 r. Jan Kochanowski był też świadkiem złożenia hołdu lennego przez Albrechta II Fryderyka Hohenzollerna Zygmuntowi Augustowi w Lublinie w dniu 19 lipca 1569 r.

1655-57 r.

"Potop szwedzki", tj. okupacja Lublina i Rzeczpospolitej przez Szwedów pod wodzą Karola Gustawa; znaczne zniszczenie miasta.

1784 r.

Lubelscy ewangelicy otrzymali od króla Stanisława Augusta zgodę na budowę kościoła ewangelicko-augsburskiego (działającego do dzisiaj), szkoły i szpitala na Krakowskim Przedmieściu.

1795-1809 r.

Lublin znalazł się pod zaborem austriackim.

1805 r.

Papież Pius VII powołuje diecezję lubelską.

1809-1815 r.

Po wygranej wojnie francusko-austriackiej i udanej kampanii wojennej ks. Józefa Poniatowskiego Lublin został włączony do Księstwa Warszawskiego.

1815 r.

W wyniku postanowień Kongresu Wiedeńskiego miasto znalazło się w granicach autonomicznego Królestwa Polskiego, podporządkowanego carowi rosyjskiemu. Tzw. okres konstytucyjny Królestwa (do Powstania Listopadowego) był okresem rozwoju miasta. Swoją zachowaną do dziś formę otrzymały wówczas do dziś istniejace charakterystyczne budowle lubelskie, takie jak neogotycki zamek i wieża trynitarska.

1877 r.

Otwarcie linii kolejowej łączącej Lublin z Warszawą i Kowlem, co miało duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego miasta.

1914 r.

Otwarcie Muzeum Lubelskiego, działającego do dzisiaj.

1918 r.

W nocy z 7 na 8 listopada powstał w Lublinie Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele; przez kilka dni - aż do utworzenia Rządu Polskiego w Warszawie - Lublin był stolicą kraju.

XII 1918 r.

Powstanie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z inicjatywy księdza Idziego Radziszewskiego, którego absolwentem był m.in. Prymas Tysiąclecia - Stefan Wyszyński, a wykładowcą Karol Wojtyła - późniejszy Papież Jan Paweł II.

1930 r.

Otwarcie żydowskiej Uczelni Mędrców Lublina (Jeszywas Chachmej Lublin) - nowoczesnej wyższej uczelni talmudycznej.

1939 r.

9 września miasto zostało zbombardowane przez lotnictwo hitlerowskie; podczas nalotu zginął m.in. Józef Czechowicz - wybitny polski poeta pochodzący z Lublina, autor "Poematu o mieście Lublinie"

1939 r.

17 września wojska niemieckie zajęły miasto i okupowały go przez kilka lat; był to okres terroru, upadku życia kulturalnego i gospodarczego, a wielu lublinian straciło życie.

1941 r.

Na jesieni rozpoczęto przez Niemców budowę obozu koncentracyjnego Majdanek, w którym zginęło 78 tys. więźniów (według danych Państwowego Muzeum na Majdanku), w przeważającej części Żydów, Polaków i Rosjan.

1941 r.

Utworzenie przez Niemców getta - zamkniętej dzielnicy żydowskiej, zlikwidowanej przez nazistów hitlerowskich 18 kwietnia 1942 r. - wywieziona stąd ludność żydowska uległa zagładzie w obozach: Majdanek, Bełżec, Sobibór.

1944 r.

22 lipca wycofujące się z miasta wojska niemieckie rozstrzelały około 300 więźniów na zamku, a dwa dni później Lublin został opanowany przez wojska radzieckie i towarzyszące im oddziały polskie; miasto pełniło przez 164 dni rolę tymczasowej stolicy kraju; rozpoczął się okres terroru i prześladowań patriotycznie nastawionych Polaków przez komunistyczne władze sowieckie oraz polskie - był to początek tworzenia Polskiej Republiki Ludowej zdominowanej przez ZSRR.

1944 r.

Powołanie do życia Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej.

1980 r.

W lipcu w Świdniku, a następnie w Lublinie wybuchły strajki robotnicze, które były zapowiedzią ważnych przemian społeczno-politycznych w całej Polsce, m.in. powstania Solidarności i demokratyzacji kraju.

1987 r.

Podczas papieskiej pielgrzymki do Polski Jan Paweł II odwiedził Lublin, składając wizytę w byłym obozie koncentracyjnym na Majdanku i Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a na polach dzielnicy Czuby Ojciec Święty odprawił Mszę Świętą z udziałem setek tysięcy wiernych.